Dlaczego warto postawić na ekologiczną hodowlę drobiu?

Czym jest ekologiczny chów drobiu? W obecnych czasach konsumenci poszukują produktów spożywczych pochodzących z hodowli oraz upraw ekologicznych, które są wysokiej jakości – bezpieczne dla zdrowia ludzi, a ich produkcja jest przyjazna dla środowiska naturalnego. Chów ekologiczny wiąże się również z dobrostanem zwierząt, co jest aktualnie ważne i istotne dla konsumentów. Dla hodowców wiąże się to ze spełnieniem określonych wymogów, którym muszą sprostać - na korzyść produkcji i jakości premium. Nie można mylić hodowli z wolnego wybiegu z chowem ekologicznym. Chów ekologiczny drobiu to kompleksowy system produkcji regulowany przepisami unijnymi, dotyczącymi żywienia, warunkami bytowania oraz ograniczenia w stosowaniu leków w hodowli. Hodowla ekologiczna wymaga uzyskania odpowiedniego certyfikatu, a zanim to się stanie cała hodowla musi być odpowiednio dostosowana do wymogów i przepisów. Produkty z hodowli ekologicznych zyskują coraz większe grono odbiorców, dlatego stanowią bez wątpienia przyszłościowy kierunek dla hodowców zarówno w tych mniejszych jak i większych gospodarstwach.

Podstawowe zasady ekologicznego chowu

Ekologiczny chów drobiu to system hodowli oparty na poszanowaniu dobrostanu zwierząt, środowiska naturalnego oraz zdrowia konsumentów. W przeciwieństwie do intensywnej produkcji przemysłowej, ekologiczna hodowla drobiu prowadzona jest według ściśle określonych zasad, które regulują m.in. warunki bytowe, sposób żywienia oraz dostęp do przestrzeni na świeżym powietrzu. Kury, kaczki czy indyki i inne gatunki drobiu posiadają znacznie więcej miejsca do poruszania się, w porównaniu do tradycyjnych przemysłowych ferm drobiu. Ptaki mogą swobodnie się poruszać, grzebać w ziemi, kąpać się w piasku, a co najważniejsze – korzystać z naturalnego światła dziennego. Ptaki karmione są ekologiczną paszą bez GMO, sztucznych dodatków ani antybiotyków. Zabronione jest stosowanie stymulatorów wzrostu oraz wszelkiego rodzaju środków farmakologicznych. Cały proces podlega regularnym kontrolom i musi być zgodny z przepisami prawa unijnego oraz certyfikowany przez uprawnione jednostki. Hodowla ekologiczna to nie tylko sposób na zdrowe i wartościowe mięso czy jajka ekologiczne – to także wyraz troski o środowisko i zrównoważone rolnictwo.

Chów ekologiczny drobiu - przepisy UE

Ekologiczny chów drobiu jest ściśle uregulowany przepisami Unii Europejskiej oraz krajowymi normami, które określają zasady produkcji ekologicznej, dobrostanu zwierząt i bezpieczeństwa żywności. Podstawowym aktem prawnym regulującym ten system produkcji w UE jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i etykietowania produktów ekologicznych, który obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku. Najważniejsze wymogi ekologicznego chowu drobiu według przepisów:

• Warunki bytowe - Ptaki muszą mieć stały dostęp do wybiegów na świeżym powietrzu (z wyjątkiem trudnych warunków pogodowych). Budynek, czyli kurnik dla kur musi zapewniać naturalne światło, odpowiednią wentylację, przestrzeń do swobodnego poruszania się i odpoczynku. Minimalna powierzchnia wewnątrz budynków to 6 ptaków na m², a na zewnątrz – 4 m² na ptaka.
• Żywienie – Pasza dla kur musi pochodzić z ekologicznej produkcji, być wolne od GMO, antybiotyków, hormonów i syntetycznych dodatków. Minimum 30% paszy musi pochodzić z gospodarstwa, w którym prowadzona jest hodowla lub z gospodarstw położonych w tym samym regionie.
• Zdrowie zwierząt – zabrania się profilaktycznego stosowania antybiotyków. Leczenie ptaków powinno opierać się na naturalnych metodach oraz homeopatii, leki stosuje się w wyjątkowych sytuacjach.
• Pochodzenie ptaków - Drób powinien pochodzić z ekologicznych gospodarstw. W przypadku braku dostępnych piskląt z hodowli ekologicznych dopuszcza się (przy spełnieniu określonych warunków) wprowadzenie młodych ptaków z chowu konwencjonalnego, pod warunkiem ich dalszego utrzymywania w systemie ekologicznym.

Krajowe normy prawne w Polsce dla hodowli ekologicznej

W Polsce ekologiczny ekologiczny chów drobiu jest regulowany przez przepisy Unii Europejskiej oraz dostosowane do nich normy krajowe, które zapewniają właściwy nadzór, kontrolę i certyfikację gospodarstw prowadzących produkcję ekologiczną. Podstawy prawne w Polsce:

• Ustawa z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej - wdraża przepisy rozporządzenia (UE) 2018/848 do prawa krajowego. Reguluje m.in. zasady produkcji ekologicznej, nadzór nad jednostkami certyfikującymi i odpowiedzialność organów państwowych.
• Rozporządzenia wykonawcze ministra rolnictwa – precyzują szczegóły dotyczące sposobu prowadzenia hodowli, oznakowania produktów oraz procedur kontrolnych.

Instytucje nadzorujące

• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) – organ odpowiedzialny za politykę w zakresie rolnictwa ekologicznego.
• Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (GIJHARS) – nadzoruje jednostki certyfikujące i prowadzi rejestry producentów ekologicznych.
• Jednostki certyfikujące – prywatne podmioty, upoważnione przez MRiRW, które przeprowadzają kontrole gospodarstw i wydają certyfikaty ekologiczne.

Jakie są kluczowe wymogi krajowe?

Chów drobiu ekologicznego w Polsce, podobnie jak w całej Unii Europejskiej, podlega rygorystycznym regulacjom prawnym, które mają na celu zapewnienie wysokiej jakości produktów, dobrostanu zwierząt oraz ochrony środowiska. Wymogi te wynikają z przepisów unijnych oraz krajowych, których przestrzeganie jest niezbędne do uzyskania certyfikatu ekologicznego. Kluczowe wymogi krajowe to:

• Rejestracja działalności - Każdy producent chcący prowadzić ekologiczny chów drobiu musi zgłosić się do jednej z zatwierdzonych jednostek certyfikujących oraz do wojewódzkiego oddziału GIJHARS.
• Spełnianie standardów unijnych - Polska nie wprowadza odrębnych wymagań dotyczących ekologicznego chowu drobiu – obowiązują przepisy unijne, które muszą być bezwzględnie przestrzegane.
• Certyfikacja i kontrola - Gospodarstwo ekologiczne jest kontrolowane co najmniej raz w roku przez jednostkę certyfikującą. W razie stwierdzenia nieprawidłowości producent może utracić prawo do oznaczania produktów jako ekologicznych.
• Ewidencja i dokumentacja - Producent musi prowadzić dokładną dokumentację dotyczącą m.in. liczby ptaków, źródła ich pochodzenia, rodzaju paszy, metod leczenia, rotacji wybiegów oraz danych o sprzedaży produktów.
• Znakowanie produktów - Produkty pochodzące z ekologicznego chowu drobiu muszą być odpowiednio oznakowane: zawierać numer jednostki certyfikującej oraz unijne logo rolnictwa ekologicznego.

Jaka pasza w hodowli ekologicznej?

Żywienie drobiu w systemie ekologicznym odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu zdrowia ptaków, jakości produktów oraz zgodności z wymogami prawnymi. W ekologicznym żywieniu drobiu dopuszcza się wyłącznie pasze pochodzące z certyfikowanych upraw ekologicznych. Nie mogą zawierać GMO, pestycydów, herbicydów ani sztucznych nawozów. Zabronione są syntetyczne konserwanty, barwniki i aromaty. Dopuszcza się stosowanie naturalnych dodatków paszowych, takich jak zioła, minerały czy probiotyki wspomagające odporność – np. czosnek paszowy lub pokrzywa dla kur. Podstawą diety drobiu ekologicznego są zboża (np. pszenica, kukurydza, owies), rośliny strączkowe (groch, bobik), a także zielonki i składniki paszowe bogate w białko roślinne. Zgodnie z przepisami UE minimum 30% paszy powinno pochodzić z własnego gospodarstwa ekologicznego. Jeśli to niemożliwe, pasza powinna pochodzić z innych certyfikowanych gospodarstw, najlepiej z tego samego regionu. Takie podejście wspiera lokalną gospodarkę, zmniejsza emisję związane z transportem i zwiększa kontrolę nad jakością składników. Dopuszcza się stosowanie naturalnych środków wspomagających zdrowie drobiu, takich jak: zioła (np. oregano, czosnek, tymianek), naturalne witaminy i minerały, preparaty z drożdży czy glonów. Stosowanie antybiotyków i leków syntetycznych w paszy jest zakazane – można ich użyć wyłącznie w sytuacjach wymagających interwencji weterynaryjnej, z zachowaniem długiego okresu karencji.

Kurnik ekologiczny – jakie musisz spełnić warunki bytowe?

W ekologicznej hodowli drobiu kluczowym aspektem jest zapewnienie ptakom warunków jak najbardziej zbliżonych do naturalnych. Zgodnie z przepisami UE utrzymania muszą sprzyjać dobrostanowi zwierząt, umożliwiać im swobodne poruszanie się oraz realizowanie naturalnych zachowań. Oto najważniejsze zasady dotyczące warunków utrzymania:

• Dostęp do otwartej przestrzeni - Ptaki muszą mieć stały dostęp do wybiegów na świeżym powietrzu, gdy tylko pozwalają na to warunki pogodowe. Wybieg musi być porośnięty roślinnością, umożliwiać grzebanie w ziemi i kąpiele piaskowe. Minimalna powierzchnia wybiegu wynosi 4 m² na ptaka.
• Warunki w kurniku - Kurnik dla kur powinien posiadać odpowiednią wentylację oraz być odpowiednio naświetlony przez światło słoneczne. Maksymalne zagęszczenie w kurniku to 6 ptaków na m² (dla kur niosek) lub 10 ptaków na m² (dla brojlerów), przy czym musi być zachowany maksymalny ciężar ciała przypadający na metr kwadratowy (np. 21 kg/m² dla brojlerów). Odpowiednia obsada zapobiega stresowi oraz agresji wśród ptaków (kanibalizm u kur). Kurnik dla drobiu musi zawierać elementy umożliwiające naturalne zachowania: grzędy, gniazda, ściółkę (co najmniej 1/3 powierzchni podłogi powinna być pokryta ściółką).
• Oświetlenie w kurniku - musi odpowiadać naturalnemu rytmowi dnia – co najmniej 8 godzin ciemności dziennie i nie więcej niż 16 godzin światła. Zaleca się maksymalne wykorzystanie światła dziennego zamiast sztucznego oświetlenia.
• Zabezpieczenia i higiena - Kurnik i woliera dla ptaków muszą być odpowiednio zabezpieczone przed drapieżnikami. Regularnie prowadzi się czyszczenie, wymianę ściółki i stosuje się metody profilaktyczne (np. dezynfekcja poprzez wapnowanie).

Dlaczego ptaki w hodowli ekologicznej rosną wolniej?

Ptaki w hodowli ekologicznej rosną wolniej przede wszystkim dlatego, że ich rozwój przebiega w sposób zgodny z naturalnym rytmem, bez stosowania sztucznych metod przyspieszających przyrost masy tj. wysokobiałkowe pasze, antybiotyki, dodatki na przyrost masy i inne. Dłuższy okres chowu drobiu ekologicznego wynika z naturalnego, wolniejszego tempa wzrostu ptaków. W przeciwieństwie do intensywnych systemów produkcji, gdzie kurczaki osiągają wagę ubojową już po 5–6 tygodniach, w chowie ekologicznym minimalny okres utrzymania brojlerów wynosi 81 dni. Ptaki nie są stymulowane paszami wysokobiałkowymi ani chemicznymi dodatkami przyspieszającymi przyrost masy, co pozwala im rozwijać się w sposób fizjologicznie prawidłowy. Taki sposób karmienia, w połączeniu z większą aktywnością ruchową na otwartej przestrzeni, sprawia, że przyrost masy ciała odbywa się wolniej, ale w sposób zdrowszy i bardziej zrównoważony. Taki model hodowli wpływa korzystnie nie tylko na kondycję fizyczną zwierząt, ale również na jakość końcowego produktu – mięso drobiowe z hodowli ekologicznej ma bardziej zwartą strukturę, lepszy smak i wyższą wartość odżywczą. Choć dłuższy okres chowu wiąże się z wyższymi kosztami dla producenta, konsumenci coraz częściej doceniają ten model jako etyczny i bardziej przyjazny zdrowiu oraz środowisku.

Jakie korzyści niesie ze sobą ekologiczna hodowla drobiu?

Ekologiczny chów drobiu niesie ze sobą szereg korzyści zarówno dla konsumentów, jak i dla środowiska oraz samych zwierząt. Oto najważniejsze zalety hodowli ekologicznej:

• Lepszy dobrostan zwierząt - Ptaki w chowie ekologicznym mają dostęp do świeżego powietrza, naturalnego światła, przestrzeni do poruszania się i możliwości realizowania swoich naturalnych zachowań – jak grzebanie, dziobanie czy kąpiele piaskowe. Brak klatek i mniejsze zagęszczenie oznaczają mniej stresu, lepsze zdrowie zwierząt oraz wyższa nieśność kur.
• Zdrowsze produkty - Mięso i jaja pochodzące z ekologicznych hodowli są wolne od pozostałości antybiotyków, pestycydów, GMO i syntetycznych dodatków. Mają wyższe walory odżywcze, np. lepszy profil kwasów tłuszczowych (więcej omega-3) oraz naturalniejszy smak i zapach. Na pewno każdy woli wybrać zdrowsze jajka ekologiczne od pochodzących z przemysłowych ferm drobiu.
• Bezpieczne żywienie drobiu - Ptaki są karmione paszami pochodzącymi z certyfikowanych upraw ekologicznych. Żywienie jest naturalne, bez stosowania chemii, stymulatorów wzrostu i konserwantów, co przekłada się na jakość końcowego produktu. - mięso najwyżej jakości, zdrowe i bezpieczne.
• Mniejsze obciążenie dla środowiska – Gospodarstwa ekologiczne unikają stosowania chemicznych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych. Działają w sposób zrównoważony, dbając o glebę, wodę, powietrze i bioróżnorodność w środowisku naturalnym.
• Zwiększone zaufanie konsumentów - Produkty ekologiczne posiadają certyfikaty potwierdzające ich pochodzenie i sposób produkcji. Dzięki temu konsumenci mają pewność, że sięgają po żywność bezpieczną, etycznie wytworzoną i wysokiej jakości.
• Szansa małych gospodarstw – ekologiczna hodowla drobiu oraz innych zwierząt umożliwia utrzymanie się małych gospodarstw, które niestety nie mają szans konkurować z wielkimi fermami drobiu i zakładami przetwórstwa.