Ptaszyniec - szkodliwy pasożyt drobiu. Jak skutecznie zwalczyć piórojady u kur?

Ptaszyniec kurzy to najbardziej szkodliwy pasożyt drobiu domowego oraz dzikich ptaków. Atakuje kury nioski, bażanty, perliczki, indyki, gęsi oraz gołębie, ptaki w każdym wieku – od piskląt po ptaki dorosłe. To również problem na przemysłowych hodowlach drobiu w systemie ściółkowym jak i klatkowym (kury nioski). Bardzo ciężko jest go zwalczyć, ponieważ rozprzestrzenia się dość szybko i jest odporny na trudne warunki. Czerwone robaki w kurniku - to charakterystyczny opis ptaszyńca, którego bardzo łatwo zauważyć w obiekcie inwentarskim i na jajkach, a jeszcze bardziej widoczne są jego skutki występowania.

Piórojady u kur - dlaczego są groźne?

Ptaszyniec kurzy żywi się krwią ptaków, wbijając się bezpośrednio w skórę ofiary. Wprowadzają do krwioobiegu ptaków ślinę, wywołując niedokrwistość i świąd. Bez pożywienia jest w stanie przeżyć nawet do 8 miesięcy! Wszy kurze atakują ofiary wieczorem i nocą, wtedy wychodzą ze swoich kryjówek, z tego powodu ptaki cierpią również na bezsenność. W ciągu dnia wszoły skrywają się w szparach kurnika, pod podłogą, w szczelinach parapetów i okien oraz gniazdach, stąd też w ciągu dnia zazwyczaj jest niezauważalny w kurniku. Tam również składają jaja, z których po 2 – 3 dniach wylęgają się larwy. W gołębniku można je spotkać w największej ilości w gniazdach dla gołębi. Ze względu na wygląd w postaci małych skaczących pcheł oraz miejscem żerowania, czyli pod piórami ptaków, ptaszyniec nazywany jest przez hodowców również wymiennie jako:

• Piórojady
• Wszy kurze
• Wszoły u kur

Jak wygląda ptaszyniec kurzy ? Krótki opis groźnego pasożyta

Dermanyssus gallinae to łacińska nazwa opisywanego szkodnika. Optymalne warunki do jego rozwoju to temperatura 20 -25 st. C oraz odpowiednia wilgotność, stąd późna wiosna oraz lato to okres inwazji ptaszyńca kurzego. Samice składają po 8 jaj dziennie przez okres kilku tygodni. Już po 7 dniach larwy przekształcają się w osobniki dorosłe! Tak szybki okres rozwoju prowadzi do błyskawicznego rozprzestrzeniania się szkodnika, którego coraz trudniej zwalczyć. Szybko licząc z jednego jaja w ciągu 12 tygodni populacja szkodnika jest w stanie rozrosnąć się do ponad 500 tysięcy. Ptaszyniec to pasożyt o spłaszczonym, podłużnym i owalnym kształcie ciała, o długości 0,6 – 0,75 mm. Jego barwa jest normalnie szarożółta, ale po wypiciu krwi zmienia kolor na jasnoczerwony, a kształt zmienia się na kulisty. W procesie trawienia krwi ciało staje się ciemne i wyraźnie widać zarys jelita (kreska), w tym czasie długość ciała może wynosić nawet 1 mm. Wszy kurze posiadają 4 pary odnóży, dzięki którym sprawnie poruszają się po ciele gospodarza powodując nieprzyjemne swędzenie. Aparat gębowy jest umieszczony w przedniej części ciała, którym nacina skórę i wprowadza do krwioobiegu ptaka toksyczną ślinę, następnie pobiera krew.

Ptaszyniec kurzy - objawy występujące u ptaków

Wszoły u kur skutkują wieloma niepożądanymi objawami wśród drobiu, są to:

• osłabienie,
• spadek masy ciała,
• wypadanie piór,
• nagminne drapanie się ptaków,
• spadek nieśności,
• widoczne w kurniku małe robaczki w kolorze szarym lub czerwonym,
• zwiększenie poboru paszy,
• problemy ze snem,
• pokaleczona skóra,
• częste czyszczenie ptaków w piasku,
• anemia drobiu,
• świąd, zaczerwienienie i obrzęk skóry,
• zarażenie chorobą zakaźną tj. pomór drobiu, wirus z grupy A, toksoplazmoza,
• śmierć w skrajnych przypadkach.

Skąd się bierze ptaszyniec kurzy i jak szkodzi innym zwierzętom oraz ludziom?

Wszy kurze mogą przenieść się na człowieka, a następnie do domu, gdzie kryją się we wszelkich zakamarkach. Przedostaje się na ciało hodowcy przy codziennych porządkach oraz inny prac prowadzonych w kurniku. Bardzo łatwo o przyniesienie do swojego gospodarstwa tego pasożyta z innego kurnika bądź od świeżo zakupionych ptaków. Innym podłożem ptaszyńca kurzego mogą być też gniazda dzikich zwierząt tj. wróbli, jaskółek lub gołębi. Piórojady są również zagrożeniem dla innych zwierząt hodowlanych tj. bydło, koniec, trzoda chlewna i inne. Mogą prowadzić tak samo do niepokoju i stresu zwierząt, świerzbu oraz zmniejszenia ich produktywność. Ukąszenie zarówno dla ludzi jak i zwierząt może być bardzo groźne, ponieważ wszoły mogą być nosicielem groźnych chorób tj. pomór drobiu, cholera, białaczka drobiu, wirus grupy A, astma oskrzelowa i zapalenia mózgu wśród ludzi. Ugryzienie objawia się zazwyczaj czerwienieniem oraz swędzeniem, a po 2 – 3 dobach może pojawić się pęcherzyk oraz powiększenie węzłów chłonnych. Jak widać ptaszyniec kurzy to nie tylko niebezpieczeństwo dla drobiu ale również dla innych zwierząt gospodarskich oraz nas ludzi.

Czego nie lubi ptaszyniec kurzy – czyli jakie kroki podjąć w walce z pasożytem?

Aby skutecznie zwalczyć pasożyty zewnętrzne drobiu należy przede wszystkim likwidować go w pomieszczeniu czyli kurniku oraz na ptakach, gdzie może występować w dużej ilości. Ze względu na wysoką odporność na trudne warunki oraz szybkie rozprzestrzenianie się szkodnika, w celu jego skutecznego zwalczenia należy podjąć kilka kroków, wykonując je bardzo dokładnie.

Czyszczenie i dezynfekcja kurnika

Obiekt inwentarski należy dokładnie wyczyścić ze starej ściółki, resztek paszy, kurzu oraz wyczyszczenie gniazd i grzędy dla kur. Trzeba również dokładnie wymyć karmidła, poidła na których może bytować pasożyt. Przy okazji czyszczenia powinno suę uzupełnić i zakleić wszelkie zakamarki, ubytki w podłodze, ścianie, między oknami, futrynami itd. Wszędzie tam gdzie ptaszyniec może się schować. Kolejnym krokiem jest dezynfekcja kurnika roztworem preparatu Virkon za pomocą opryskiwacza wraz z całym wyposażeniem tj. gniazda dla kur, grzędy, poidła i karmidła i inne elementy.

Oprysk na ptaszyńca - jaki jak prawidłowo wykonać zabieg

Kolejny etap to przygotowanie roztworu ze specjalistycznym preparatem zwalczającym ptaszyńca. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów zwalczających ptaszyńca. Najważniejsze jest aby zabieg pryskania powtórzyć po 6 - 7 dniach, ponieważ wtedy wykluwają się kolejne larwy. Oprysk na ptaszyńca najlepiej nanosić przy pomocy opryskiwacza, zwracając szczególną uwagę na wszelkie zakamarki oraz gniazda. Na tym etapie trzeba również odizolować ptaki i również je wypryskać, ponieważ pod piórami znajdują się ogromne ilości piórojadów. Podczas wykonywania oprysku bardzo ważne jest użycie odzieży ochronnej tj. kombinezony, rękawiczki, czepek i buty ochronne, które po zakończeniu należy zdjąć i zamknąć w szczelnym worku u wyrzucić, tak aby pasożyty nie miały możliwości wydostania się.

Ziemia okrzemkowa na ptaszyńca - dlaczego warto ją zastosować?

Należy pamiętać również o profilaktycznym zabezpieczeniu naszej hodowli, nawet gdy nie widzimy pierwszych objawów występowania ptaszyńca kurzego. Prewencyjnie należy rozsypywać proszek w kurniku oraz gniazdach. Ziemia okrzemkowa to naturalny proszek, dzięki czemu podczas jego stosowania nie obejmuje okres karencji, można jeść jaja i mięso przy jego stosowaniu. Ziemia okrzemkowa na ptaszyńca stanowi barierę fizyczną dla różnego rodzaju pasożytów występujących w kurniku i gołębniku, zmniejszając ich ilość i poprawiając ogólne warunki higieniczne ptaków. Preparat tworzą mikrocząsteczki diatomitu, które są ostre, przez co pasożyt zostaje uszkodzony i ginie. Proszek na ptaszyńca kurzego można stosować na różne sposoby:

• posypywanie ściółki i gniazd,
• sucha kąpiel ptaków – basen z wypełnieniem diatomitu, w którym ptaki chętnie będą pobierać suchych kąpieli,
• posypywanie ptaków – zniszczy pasożyty będące już pod piórami,
• malowanie ścian – po rozcieńczeniu z wodą, za pomocą pędzla lub wałka.

Preparat na ptaszyńca kurzego - jaki wybrać?

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów na ptaszyńca, w różnych pojemnościach oraz cenach. Zróżnicowane pojemności pozwalają na zastosowanie w mniejszych przydomowych kurnikach jak również w dużych obiektach inwentarskich. Są to substancje w formie płynnej, oparte na jednej lub dwóch substancjach czynnych, które skutecznie zwalczają wszy kurze, do rozrobienia z wodą. Rozróżniamy preparaty na ptaszyńca, które można stosować obecności ptaków, lub te przy zastosowaniu których należy wyizolować drób z kurnika. Piórojady mogą uodpornić się na działanie danego środka, dlatego preparaty można stosować naprzemiennie. Oprócz preparatów do pryskania kurnika oraz kur należy działać również z innej strony i podawać ptakom preparat do picia Aqua Ex-Mite, którego skład oparty jest na naturalnych substancjach, dzięki czemu nie obowiązuje okres karencji przy jego stosowaniu. Skład preparatu Aqua Ex-Mite oparty jest na naturalnych wyciągach, które skutecznie odstraszają ptaszyńca, który nie żeruje na ich skórze. Odpowiednio dobrany środek na ptaszyńca to nie wszystko. Należy pamiętać o regularnym czyszczeniu i wymianie ściółki oraz monitorowaniu obecności ptaszyńca w kurniku przy pomocy pułapki na ptaszyńca. Środek na ptaszyńca może być bardzo drogi ale nieprawidłowa higiena oraz brak kontroli jego obecności mogą doprowadzić do ogromnej plagi tego pasożyta, a w konsekwencji nawet do śmierci ptaków.